Verraden door het geluk.
"Recordbedrag ingezet bij online gokken tijdens WK voetbal", dat blijkt uit een rapport van de Kansspelcommissie. Gokken op sportwedstrijden kan voor veel mensen een leuke bezigheid zijn en vooral een manier om snel geld te verdienen. Maar ook om geld te verliezen. Bij velen gaat dat gokken veel verder dan een hobby en kan het uitgroeien tot een ernstige verslaving. Drie gokverslaafden getuigen over hun ervaring met de duistere kant van het verhaal. Over hoe de schaamte het overneemt en de drang om te stoppen net zo groot is als die om verder te spelen. Zorgcoördinator Helene Key van SolutionS Belgium, een instelling voor private behandelingszorg, geeft haar expertise.
Bij sportweddenschappen zet je via een platform als Unibet, Ladbrokes of Betfirst een zelfgekozen bedrag in op de uitkomst van een sportwedstrijd. Heb je dit juist, dan kan je je inzet terugverdienen met een winstbedrag daarbovenop. Heb je de foute uitslag voorspeld, dan ben je je geld kwijt. Waar die industrie begon met de bekendere sporten als voetbal en paardrijden, kan je nu op zowat elke sport een gokje wagen. Vroeger kon je enkel naar gokkantoren of krantenwinkels, maar nu is het toegankelijker dan ooit. Via een app zet je in no time vanuit je huiskamer geld in op de uitslag van een wedstrijd. Sinds enkele jaren is het ook mogelijk om aan live betting te doen. Dan kan je tijdens de wedstrijd bijvoorbeeld inzetten op welke ploeg het eerste doelpunt maakt, of wie de eerste gele kaart krijgt.
Een onschuldige start
"In augustus 2022 kwam er persoonlijk een instabiele situatie in mijn leven, waar ik liever niet over uitweid. Ik ging op zoek naar een manier om mijn frustraties kwijt te raken en weer een gevoel van geluk te bemachtigen. Ik zag dan een advertentie van het online gokbedrijf Unibet. Puur uit interesse heb ik een account aangemaakt”, vertelt Alex Laenen (19) over hoe het voor hem begon.
Hij had net de minimumleeftijd bereikt en ging op zoek naar een vlucht uit de realiteit door de benarde positie waarin hij zich op dat moment bevond. "Gek genoeg kan ik wel zeggen dat die periode een soort van bevrijding was voor mij, omdat ik dan mijn gedachten kon verzetten en niet dacht aan mijn persoonlijke problemen. Achteraf kwam ik dan wel tot besef dat gokken niet de oplossing was.”
'Ik zag er een financieel verdienmodel in' - Tijs Verleyen (22)
Het is een herkenbare aanleiding voor veel jongeren, zo ook voor Tijs Verleyen (22). Hoewel het niet wettelijk is toegestaan, begon Tijs al op 17-jarige leeftijd met gokken. "Het begon voor mij tijdens het WK voetbal in 2018. Ik zat toen op zomerkamp met de scouts en mijn vrienden waren niet vies van een gokje. Als jonge gast zie je op dat moment dat je vrienden hun geld verdubbelen. Geld dat dan later op de reis goed van pas zou kunnen komen. Ik heb geen seconde getwijfeld", zegt Tijs.
Maar na die geweldige zomer merkte hij dat hij er toch fanatieker mee bezig was dan hij zelf dacht. Samen met een vriend onderhoudt hij een account. Tijdens de start van de Europese competities in september gaat hij zich er meer in verdiepen. Opzoeken wat de speelstijl van een ploeg is en de meest recente resultaten op een rijtje zetten. "Ik weet nog dat ik toen met een kleine 10 euro inzet 280 euro had gewonnen en ik moest er geen zwaar werk voor verzetten. Ik was er echt van overtuigd dat het zou lukken om er een financieel verdienmodel uit te slaan."
Maar het kan ook nóg vroeger beginnen. Dylan Palmans (30) was bij zijn eerste gokje 16 jaar oud. “Dat is al lang geleden, natuurlijk. Ik denk dat ik er gewoon mee ben opgegroeid. Mijn vader heeft jarenlang op bingoautomaten gespeeld in de lokale krantenwinkels. Ik heb nooit iets anders gezien. Het gebeurde ook maar een keer op de drie weken, dus van een verslaving was toen nog lang geen sprake”, getuigt de Antwerpenaar.
'Op die leeftijd denk je niet aan de gevolgen' - Dylan Palmans (30)
Toch was geldnood allerminst de oorzaak. "Ik had er gewoon zin in, meer is het niet. Op die leeftijd besef je ook niet wat de gevolgen kunnen zijn en probeer je je wat te amuseren." Maar dat plezier vindt Dylan ook al snel in de casinosfeer. Hij ontdekt de roulette, een spel waarin een balletje door een draaiende schijf wordt gegooid en je moet proberen gokken op welke kleur en/of welk cijfer het balletje zal belanden. "Vanaf dan ging het bergaf", aldus Dylan.
En plots dringt het door
"Ik begon met een inzet van 30 euro en was die meteen weer kwijt. Dan werd dat 50 euro, 100 euro en zelfs 200 euro. Telkens verloor ik mijn geld, maar dat zorgde voor een trigger dat ik dat verlies weer goed moest maken", gaat Alex Laenen verder. "Bij de meeste mensen duurt dat wat langer, maar ik had meteen het gevoel dat ik mijn verloren geld moest terugwinnen. Volgens mij is dat het moment waarop je beseft dat het de verkeerde kant opgaat. Het is moeilijk te beschrijven, maar het is voor mij een nadeel geweest dat ik geen periode heb gehad om te beseffen dat de situatie niet oké was."
Tijs en zijn vriend voldeden nog niet aan de minimumleeftijd om te mogen gokken. Daarom zochten ze een alternatief om de legale route te omzeilen. "We gokten toen via een account van de vader van mijn beste vriend. Om die 280 euro uit te cashen hadden we de ID van zijn vader nodig, dus waren we genoodzaakt om alles op te biechten." Maar zijn honger was niet gestild. Tijs start een paar dagen later een eigen account, dit keer met de ID van zijn moeder en zonder dat zij daar iets van afweet. Meteen is hij alles kwijt, maar hij staat erop zijn verlies weer goed te maken.
'Ik ben huilend in de armen van mijn moeder beland' - Tijs Verleyen (21)
Als zijn inzet op was, begon Tijs zijn eigen zakgeld te gebruiken om zijn verlies goed te maken. Zakgeld dat hij van zijn ouders had gekregen. Hij zette er 100 euro op, maar verloor dat meteen. "Toen merkte ik wel opeens dat het allemaal veel te snel en te hard aan het gaan was. Ik ben toen huilend in de armen van mijn moeder gevlogen", zegt Tijs emotioneel.
Een gevoel dat ook Dylan herkent. "Op de duur werd de drang zo groot om mijn verlies goed te maken, dat ik niet kon stoppen. In mijn geest dacht ik altijd dat ik dat verlies van de sportweddenschappen kon goedmaken, maar vanaf dan ging het alleen maar bergaf." Net als Alex heeft Dylan al vrij snel door dat hij verslaafd aan het worden is. "De opkomst van het online gokken heeft mij de das omgedaan, ik kon opeens gokken waar en wanneer ik wilde."
Het dagelijks leven lijdt er (niet) onder
Alex voelt meteen een enorme impact op zijn leefgewoontes. "Dat gokgevaar loerde altijd om de hoek. Bij het ontbijt, op de trein naar school en thuis voor de televisie deed ik gewoon verder tot ik weer moest gaan slapen." Zelfs wanneer hij slaapt is Alex onrechtstreeks bezig met het gokken. Hij zet net voor het slapengaan in op een wedstrijd uit een ander continent, zodat hij de ochtend daarna kan zien of hij gewonnen heeft. "Mentaal maakt dat je echt kapot. Ik voelde mijn emoties eens zo hard opspelen en werd agressief tegenover mensen uit mijn dichte omgeving die niet eens wisten dat ik gokverslaafd was."
'Ik gebruikte geld van de Scouts om te gokken' - Tijs Verleyen (21)
Ook in de omgeving van Tijs waren in het begin
weinig mensen op de hoogte van zijn verslaving. Maar dat veranderde toen hij op een bepaald moment iets deed waar hij tot op de dag van vandaag spijt van heeft. "Ik had binnen de Scouts de rol van verantwoordelijke voor de financiën. Dus ik had twee bankkaarten waar al het geld op stond. Met die kaarten ben ik dan geld gaan afhalen om te gokken. In de hoop dat ik dan zou winnen, de winst afhalen en het geld terug op de rekening van de Scouts zetten, zodat niemand iets doorhad. Maar dat is helaas anders uitgedraaid. Ik denk dat ik uiteindelijk zo'n 500 euro van die rekening genomen. Ik heb vervolgens een bericht gestuurd naar de groepsleider, die er heel goed op heeft gereageerd." Maar vanaf dat moment leeft Tijs nog elke dag met een schuldgevoel en is zijn dagelijks leven nooit nog hetzelfde.
Dylan Palmans voelt niet meteen een zware impact op zijn dagelijks leven. Hij heeft altijd een degelijk inkomen gehad en raakte nooit echt in financiële problemen. "Maar achteraf ben je wel boos op jezelf als je een groot bedrag verliest, want dan besef je wat voor mooie dingen je al dan niet had kunnen doen met dat geld. Ik voelde het verlies ook niet rechtstreeks, want ik deed vooral aan cryptogokken." Cryptogokken is een fenomeen waarbij je cryptomunten kan storten naar een cryptorekening. Op die manier kan je via een illegale weg gokken en dat aan een ongelimiteerde inzet.
You win some, you lose some
Grote bedragen zijn natuurlijk relatief. Maar de getuigen wisten in hun gokperiodes toch wat aardige bedragen te winnen. Alex won soms tot 1.000 euro. Een mooi bedrag voor een 19-jarige, maar niet voor een gokverslaafde. "Uiteindelijk maakte het toch niet uit hoeveel ik won, want al dat geld ging toch weer integraal naar sportweddenschappen. Extra koopkracht of meer geld op mijn rekening, daar heb ik zelfs niet één seconde aan gedacht."
Uiteindelijk tikt hij af op een totaalverlies van 4.000 euro. "Dat was wel ongeveer alles wat ik had van spaargeld en aandelen, dus dat maakt het net zo moeilijk. Daardoor ga je ook meer risico’s nemen en voor nog hogere bedragen spelen, om zo meer winst te behalen." Het doet hem spontaan denken aan een situatie waarbij hij met zijn vader op vakantie was. Hij voelde er een hevige drang om te gokken. "Ik had bijna al mijn inzet teruggewonnen, op 10 euro na. In plaats van te stoppen moest ik die 10 euro ook terugwinnen. Maar ik kende mijn limieten niet en verloor 2.000 euro. Ik wilde het mijn vader vertellen, maar telkens als ik zover was, borrelde die schaamte in mij op en raakte ik niet over die drempel om mijn verslaving te bekennen."
'Ik heb nog nooit iemand gelukkig gezien in een gokkantoor' - Alex Laenen (19)
In vergelijking met de bedragen die Tijs ooit won is het in ieder geval wel peanuts. "Tijdens de zomer had ik soms 2.000 tot 5.000 euro winstpiek op mijn account." Winstpiek wil zeggen dat je op een bepaald moment door een absurde quotering enorm veel hebt gewonnen. Zo ga je nog meer kunnen winnen, omdat je telkens een minder risicovolle weddenschap kan aangaan met een grotere hoeveelheid geld om dezelfde winst te behalen. "Ik heb er dan één keer 1.000 euro afgehaald om een nieuwe gsm te kopen. De rest gebruikte ik om verder te gokken."
Dylan won nooit dergelijke hoge bedragen. Bij hem bleef de winst eerder bescheiden. "Ik denk dat dat dat nooit meer dan 100 euro is geweest. Op zich een mooi bedrag, maar het valt in niets te vergelijken met het verlies dat ik al maakte." Op een bepaald moment gaan alle remmen los en is Dylan niet meer zichzelf. "Op een avond tijd was ik opeens 7.500 euro kwijt, daar denk ik nog vaak aan terug. Als je dan de dag erna naar je werk trekt om 100 euro per dag te verdienen, besef je dat je daar 75 dagen of iets meer dan drie maanden voor moet werken."
De zwarte lijst
Mensen die problemen ervaren met gokken hebben de mogelijkheid om zichzelf uit te sluiten van toegang tot casino's, wedkantoren, speelautomatenhallen en gereguleerde online kansspelen in België. Dit zelfuitsluitingsmechanisme stelt hen in staat om zichzelf te beschermen tegen de verleiding van gokken. Wanneer iemand ervoor kiest om zichzelf uit te sluiten, wordt zijn of haar naam opgenomen op de zwarte lijst van uitgesloten personen.
Een tool waar ook Alex gebruik van maakte. "Toen ik merkte dat het problematisch werd, heb ik mezelf aan die lijst toegevoegd." In België is de regelgeving nog redelijk beschermd voor de spelers, wat maakt dat je jezelf vrijwillig kan uitsluiten van gokken. "Ik ben permanent uitgesloten, tenzij ik die uitsluiting zelf ophef, maar dat duurt dan ook weer drie maanden."
Op het moment dat Tijs aan zijn moeder vertelt dat hij verslaafd is, geeft zij hem de raad om zichzelf ook op die zwarte lijst te zetten. "Ik heb dat dan meteen gedaan. Voor de zekerheid hebben we ook ineens de ID van mijn moeder op die lijst gezet. Op die manier was het ook meteen uitgesloten dat ik via een omweg toch nog zou gokken." Daarna was het weer een moment rustig, maar Tijs vond toch een andere oplossing. "Ik heb geprobeerd om te gokken via krantenwinkels en gokkantoren. Volgens de Belgische wetgeving moeten ze daar controleren of je op een zwarte lijst staat, maar dat gebeurde nooit. In de gokkantoren werd zelfs mijn ID niet gevraagd."
Dat blijkt inderdaad als we zelf in een gokkantoor beelden willen schieten. De uitbater geeft daarvoor toestemming en vraagt naar onze leeftijd, maar een identiteitskaart voorleggen blijkt niet nodig. Andere gokkers liepen ook binnen en buiten zonder legitimatie te tonen.
Ook Dylan is kent het concept van de zwarte lijst, maar weet het tegen eigen wil in toch te omzeilen. "Ik gebruikte dan het mailadres van mijn vriendin en speelde via die weg, maar al snel verloor ik weer geld dus liet ik ook dat account blokkeren. De drang was zo groot dat ik via een account van een vriend nog eens probeerde en nu won ik wel."
Hervallen in oude gewoontes
Alex heeft het wel moeilijk met die zwarte lijst. "Eind december heb ik mezelf weer van die zwarte lijst gehaald, omdat ik een normaal leven wou leiden, zonder die ban op mijn identiteit. Ik dacht toen echt dat het mij zou lukken, maar het duurde nog geen vijf minuten voor ik er weer mee bezig was. Je voelt je dan zo dom en verloren, want al die maanden voordien zijn dan voor niets geweest. Ik denk niet dat ik ooit van die verslaving af zal raken, maar ik blijf op mijn hoede voor een mogelijke terugval."
Na enige tijd zonder gokken hervalt ook Tijs in zijn oude gewoonte: "De uitbraak van het coronavirus is voor mij de doodsteek geweest. Ik zat toen in het 6e middelbaar en had het relatief makkelijk op school. Ik had niet veel tijd nodig om mijn leerstof te verwerken, wat maakte dat ik veel tijd over had voor andere dingen. Dan begin je na te denken over wat je kan doen om je leven weer nuttig te maken. Ik greep dus terug naar het gokken, ondanks de nare ervaringen die ik ermee had."
Dylan gokte een maand geleden voor het laatst. Daarvoor was het hem wel gelukt om vijf maanden niet te gokken. "Ik vind dat lang, dus dan besef je wel dat je een probleem hebt. Daarna heb ik jammer genoeg weer een week lang gegokt. In die week heb ik 900 euro verloren. Sindsdien gok ik niet meer, dus dan ben ik toch wel fier op mezelf. Nu hoop ik er gewoon weer even vanaf te zijn."
(Professionele) hulp
Hulp zoeken is een enorme stap voor vele gokverslaafden. Ook voor Alex is het lang niet vanzelfsprekend. "Het is voor mij heel moeilijk om daarover te praten met andere mensen, omdat je niemand wil teleurstellen. Ik ben ook bang dat mensen een oordeel over mij zouden vellen dat totaal niet strookt met wie ik ben als persoon." Zijn ouders weten tot op de dag van vandaag niets over zijn gokverslaving. Het is een obstakel dat hij zelf wil overwinnen. "Als ik binnen een paar jaar een huis, een gezin en een inkomen heb, is een professionele behandeling uiteraard wel aan de orde. Die verslaving mag anderen niet beïnvloeden op een slechte manier."
'De kostprijs van een behandeling heeft mij tegengehouden' - Dylan Palmans (30)
Tijs besefte wel dat professionele hulp nodig was. "Op een avond kwam toevallig iemand op tv vertellen over gokverslavingen en zelfhulpgroepen. Ik heb niet gewacht en de volgende dag meteen naar dat nummer gebeld. De volgende woensdag zat ik al in die zelfhulpgroep. Dat was een van de beste keuzes die ik kon maken, omdat ze verwachten dat je om de twee weken je gokactiviteit deelt. Voor mij persoonlijk was dat echt heel moeilijk om te zeggen dat ik toch af en toe eens opnieuw had gegokt", geeft hij toe.
Een vorm van begeleiding waar hij veel moed en kracht uit put. "Een tip die ik van de zelfhulpgroep heb gekregen, is dat je tegen zoveel mogelijk mensen moet vertellen waar je mee zit. Elke keer wanneer je dan een gokkantoor wil binnenspringen, zal je denken aan het feit dat je veel mensen zal teleurstellen. Door die tip heb ik eens voor een krantenwinkel gestaan, maar ben ik teruggedraaid en gewoon weer naar huis gereden."
Dylan Palmans besefte ook dat het nodig was, maar vindt het idee niet erg praktisch. "De kostprijs heeft mij tegengehouden. Je kan ook gewoon in behandeling gaan, maar dan kan het zijn dat je moet worden opgenomen. Dat gaat ten eerste gewoon niet met mijn werk en daarnaast laat je dan een slechte indruk na op je werkgever. Dat kan soms weken tot maanden aan een stuk zijn en daar heb ik gewoon de tijd en goesting niet voor."
Nature of nurture?
Uit onderzoek blijkt dat mensen met een gokverslaving daar gedeeltelijk mee geboren worden. Alex ziet wel graten in die theorie. "Persoonlijk heb ik altijd al van kleins af aan een aanleg gehad voor cijfers en wiskunde. Maar ik ben er ook wel van overtuigd dat de opvoeding door mijn ouders daar parten in heeft gespeeld. Op kerst kregen we bijvoorbeeld altijd krasloten, zelfs al was ik maar 10 jaar oud. Of op schoolreis bijvoorbeeld, daar werd vaak een casinoavond georganiseerd. Dus ik denk dat het een beetje van beide factoren afhangt."
Ook Dylan denkt dat het te maken heeft met een aangeboren afwijking. "Als ik zie hoe vrienden van mij ermee om kunnen gaan zeker. Zij kunnen gewoon na een keer stoppen. Ik krijg bij dat gokken adrenaline door mijn lijf en als ik verlies krijg ik het koud zweet. Die adrenalinekick is gewoon puur mensafhankelijk, denk ik."
Bericht aan de overheid |
|---|
Alex heeft nog wat goede raad over voor de overheid om gokverslavingen te vermijden. "Ik zou allereerst beginnen met het maximumgokbedrag op websites en in krantenwinkels naar beneden te halen. Op een site is dat nu nog onbeperkt, dus je kan van 0 tot 25.000 euro inzetten. In een krantenwinkel is dat nu beperkt tot 200 euro, maar ik vind dat nog altijd veel. Ze zeggen dat gokken fun moet blijven, dus dan zou ik het niet erg vinden dat dat bedrag bijvoorbeeld wordt teruggebracht naar 50 euro. Als je het puur voor het geld doet, dan snap ik dat je met grote bedragen zou gokken. Maar we moeten vermijden dat je het doet omdat je geld nodig hebt. De enige reden waarvoor we het zouden moeten doen is voor het plezier van het spel." Ook moet de minimumleeftijd worden opgetrokken. Vanaf 18 kunnen we op sportwedstrijden gokken en vanaf 21 in echte casino’s. "Ik vind het belachelijk dat daar een onderscheid in wordt gemaakt. Ook de sportwedstrijden moet men 21+ maken, net zoals de rest." |
Bericht aan beginnende gokkers |
Ook heeft Alex nog een gouden tip voor beginnende gokkers. "Ga eens binnen in een gokkantoor en kijk in welke toestand de mensen er soms zitten. Dat is echt heel triest om te zien hoe de mensen daar aan die machines vasthangen en volledig in zak en as zitten. Ik heb er nog nooit iemand gelukkig gezien. Dat online gokken is heel anoniem, dus mensen zien dat niet." |
Wat de toekomst brengt
Het sensibiliseren van de jeugd is een taak die Alex in de toekomst graag op zich neemt. "Ik probeer dat nu al te doen via mijn video's op TikTok. Daarmee probeer ik kinderen en jongeren duidelijk te maken dat het echt een onderschat probleem is. De reclames die zij nu zien zijn vooral positief en zetten hen net aan om ermee te beginnen. Ik heb trouwens al berichten gekregen op TikTok van mensen die verslaafd waren of in een beginnend stadium zitten. Zij geven aan dat ze dankzij mijn video’s wel beseffen dat gokken niet oké is."
